iki dem arasında hâller diyarında

kurtuba, endülüs, nisan '15

Önce Veysel Dalsaldı'nın dâvûdî sesinden Yûnûs'a kulak verelim:

Veysel Dalsaldı - Hak Bir Gönül Verdi Bana

Hak bir gönül verdi bana hâ demeden hayrân olur

Bir dem gelir şâdî olur bir dem gelir giryân olur

¨Bir kalbiniz vardır, onu tanıyınız.¨ demiş ya Cahit Zarifoğlu. Kalp, gönül, nokta adına ne dersek diyelim içimizde taşıdığımız bu et parçası tüm kimyâmıza etki ettiği gibi hâlden hâle de geçmekte. Mevsim mevsim farklı, sabah farklı akşam farklı ve bittabî an be an farklı. Miskîn Yûnûs bu eşsiz eserinde kalbin hâlden hâle geçişini öyle güzel anlatmış ki üstüne konuşmak edebe mugayir mi acaba diye düşünüyor insan.

Bir dem sanasın kış gibi şol zemherî olmuş gibi

Bir dem beşâretden doğar hoş bağ ile bostân olur

Işık hızından hızlı bir hız varsa dünya hayatında o da hissiyât hızı olmalı.

Maddenin hâller arası geçişi bir yana gönlün hâlden hâle geçişi bir yana.

Rûhun bifazik seyretmesini gönülden bağımsız düşünmemeli.

¨Kalp görüyor. Göz görüyor diyorlar, hayır, bilmiyorlar, gören kalptir.¨  buyurduğu üzre pür hâyâ zâtın; duyularımız aklımızda zuhûr ediyor ama noktası gönlümüze düşüyor.

Bir dem gelir söyleyemez bir sözü şerh eyleyemez

Bir dem dilinden dür döker dertlilere dermân olur

Hissiyâtımız sadece içimizde kalmıyor. Vücûdumuza da etki ediyor. Aklımızın tesiri ortadan kalkıyor, işitilen söz mânâsına bürünemiyor, yorumlanamıyor, dilimiz lâl oluyor. İsmet abi’nin dizesi geliyor akla; ¨demedim dilimin ucuna gelen her ne ise…¨

Ve yine öyle bir an geliyor ki, -dertli bir gönlün yarasını sarmak maksadıyla belki- ağzımızdan merhemvâri sözler çıkıyor.

Bir dem çıkar Arş üzere bir dem iner tahte's-serâ

Bir dem sanasın katredir bir dem taşar ummân olur

el gothic, barcelona, nisan '15

Öyle zamanlarımız oluyor ki bulutüstü yürür gibi hafif hissederken bir an; kısa bir an, bir olay vesilesiyle yahut sebepsiz aşağılara iniyoruz. Düşüyoruz. Düştüğümüzü kimi zaman geç idrak ediyoruz. Bulantı ve tiksinme baş gösteriyor idrakle birlikte. Aynaya bakmaya korkar oluyoruz; burnumuz kararmış olabilir çünkü. Yo hayır, hazır değiliz bu sûretimizi seyretmeye. Kaçışımız başlıyor, devam ediyor bir süre. Kendimize karşı umarsız yol alıyoruz bir müddet. Bir zaman geçiyor, sıkıntı büyüyor bizden habersiz içerlerde. An ki dalgaların ortasında buluveriyoruz kendimizi. Öteden beri ertelediğimiz artık karşımızda değil, dört bir yanımızda. Ve -nasıl oluyor kimse bilmez- bir bakmışız bulut yeniden ayaklar altında. Güneş yakın yeniden.

Bir dem cehâletde kalır hîç nesneyi bilmez olur

Bir dem dalar hikmetlere Câlinûs u Lokmân olur

sevilla, endülüs, nisan '15

Bir sabah buz kesmiştir kalp, hissiyâtların tamamı terketmiştir yolaklarını. Ne işittikse ulaşmaz kalbe, ne baktıksa sadece bakışlarımızda kalır. Sebebi? Belki evvelden kirletilen bir an, yapılmaması gerekenin yapılması, nedir sebebi tam bilemeyiz ama muhasebe sonuç verirse yahut birdenbire, aynı sabahın akşamı hekîmlik/hakîmlik baş gösterir kapılar açılır ardı sıra. Erenler yakın olur.

Bir dem div olur ya perî vîrâneler olur yeri

Bir dem uçar Belkîs ile sultân-ı ins ü cân olur

Bir dem görür olmuş gedâ yalın tene geymiş abâ

Bir dem ganî himmet ile Fagfûr u hem Hakân olur

Bir dem gelir âsî olur Hak zihnini yavu kılur

Bir dem gelir kim yoldaşı hem zühd ü hem îmân olur

Bir dem günâhın fikr eder dos doğru Tamu'ya gider

Bir dem görür Hak rahmetin Uçmaklara Rıdvân olur

al hamra, granada, nisan '15

Bir dem varır mescidlere yüzün sürer onda yere

Bir dem varır deyre girer İncîl okur ruhbân olur

Bir dem gelir Mûsâ olur yüz bin münâcâtlar kılur

Bir dem girer kibr evine Firavn ile Hâmân olur

Bir dem gelir Îsa gibi ölmüşleri diri kılur

Bir dem gelir gümrâhleyin yolunda sergerdân olur

la sagrada familia, barcelona, nisan '15

Bir dem döner Cebrâîl'e rahmet saçar her mahfile

Bir dem gelir gümrâh olur miskîn Yûnûs Hayrân olur

la sagrada familia, barcelona, nisan '15

Her şey güllük gülistanlık ilerlemekte iken ufak bir kıvılcım çakar fücur sarar, fısk eşlik eder; kendimizi yaktık sansak da ihtimal ki çevremize de hasar veririz. Hasar büyürse içte ve dışta; sürgün ediliriz. Hükmü veren kim? Biz mi etrafımızdakiler mi? Vîrânelerde bir müddet beş müddet on müddet vakit geçer, muhasebeye, tezkiyeye ve dahi tasfiyeye devamla düştüğümüz yerden doğrulmak ve yeniden yürümek iyi gelmiş olmalı ki sürgünden dönüşümüzde nasipse çiçekleri işitir, yaprakları okur, bedenlere değil kalplere dokunur oluruz ve hayrânlık başlar, fücûr yerini takvâya bırakmış olur.

Tüm bu döngü Âsâf Hâlet’e gönlünün sordurttuğu hâl üzre devam eder:

¨kırılan putların yerine

yenilerini koyan kim?¨ 

El cevap: فَاَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوٰيهَاۙۖ (Şems, 8.)

şâdî: Gönlü ferah olan, sevinçli

giryân: ağlayan

zemherî: karakış dönemi, fırtına takviminde de mevcuttur.

beşâret: muştu, iyi haber

dürr: inci

tahte’s-serâ: yeraltı, toprağın altı

katre: su damlası

Câlinûs: Galen

div: şeytân, cin

gedâ: yoksul dilenci

abâ: yün giysi

Fagfûr: Çin işi porselen

yavu kılmak: kaybetmek, ortadan kaldırmak

tamu: Cehennem

uçmak: Cennet

rıdvân: Cennet bekçisi

deyr: killse, manastır

gümrâhleyin: yolunu şaşırmışlar gibi

sergerdân: başı dönmüş, sersem

gümrâh: yolunu sapmış